Gebelik zehirlenmesi, yalnızca hamilelik sırasında ortaya çıkan ve hamileliğin seyrini bozan bir durumdur. Bazen durum hafiftir ve anne adayı zehirlenme olduğunun farkına bile varmayabilir, ancak bu yine de dikkate alınması gereken ciddi bir durumdur. Peki, hamilelerin yüzde dördünde görülen gebelik zehirlenmesi nedir, nasıl anlaşılır ve nasıl tedavi edilir?
Gebelik zehirlenmesi nedir?
Tıbben preeklampsi olarak adlandırılan gebelik zehirlenmesi, her 100 gebelikten 5-8’i zehirlenme durumunu yaşar. Özellikle gebeliğin 20. haftasından sonra anne adayının kan basıncında artış (140/90 mm ve üzeri), idrarda protein sızıntısı gibi durumlar görünmektedir.
Dünya çapında kanama ve tromboembolizm (pıhtılaşma) olaylarından sonra, gebelik zehirlenmesi anne adayları için 3. en yaygın ölüm nedeni olmaya devam etmektedir. Günümüzde zehirlenmenin kaynağının bebeğin eşi (plasenta) olduğu iyi bilinmektedir.
Hamilelik sırasında zehirlenme, 2 evre olarak kabul edilir. İlk aşamada plasenta tam olarak gelişmez; ikinci aşamada plasenta bazı maddeleri salar ve annenin tüm kan damarlarının kasılmasına ve çevresindeki kan damarlarının tahrip olmasına neden olur. Bu nedenle gebelik zehirlenmesi anne adayının tüm organ sistemlerini etkileyen bir hastalıktır.
Hangi durumlarda gebelik zehirlenmesi riski vardır?
- İlk gebelikler
- İkiz ve çoğul gebelikler
- Önceki gebeliklerde hipertansiyon sorunu yaşamış anneler
- 18 yaşından küçük ve 35 yaş üstü hamileler
- Ailede preeklampsi öyküsü
- Önceki gebelikte preeklampsi öyküsü
- Tİp 1 Diyabet
- Gebelik şekeri ya da gizli şekeri olan anne adayları
- Kronik böbrek rahatsızlığı olanlar
- Dört ve daha çok sayıda doğum yapmış anne adayları
- Obez anne adayları
Belirtileri nelerdir?
Gebelik zehirlenmesinin belirtileri hakkında bilgiler şöyle:
- Şiddetli baş ağrısı
- Bulanık görme
- Bilinç değişikliği
- Nefes darlığı
- Ödem
- Mide üstünde ağrı şikayeti
- İstemsiz kasılmalar
- Çok güçsüz ve yorgun hissetme
- Devam eden yüksek tansiyon
- İdrarda protein görülmesi
- Vücutta ödem oluşması
- Karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında bozulma
Gebelik zehirlenmesi nelere yol açıyor?
Annede;
Hamilelik zehirlenmesi, şiddetli baş ağrıları ve bulanık görme gibi merkezi sinir sistemi semptomlarına neden olabilir. Kan basıncındaki kontrolsüz bir artış beyin kanamasına neden olabilir. Annenin serebral ödem veya “eklampsi” adı verilen epileptiform nöbetler yaşamasına, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında ve kan tablosunda azalma ve pıhtılaşmayı sağlayan trombositlerin azalmasına neden olabilir. Üçüncüsü, anne akciğer ödemi nedeniyle kalp yetmezliği yaşayabilir.
Fetusta;
Plasentanın doğum öncesi ayrılması nedeniyle fetal büyüme geriliği, sıvı tüketimi, stres ve hatta ölüme neden olabilir. Anne veya fetüsün sağlığı kötüleştiğinde erken doğum gerekir, bu da bebeğin yenidoğan yoğun bakıma ihtiyaç duymasına neden olur. Gebelik zehirlenmesi, annenin sezaryen riskini de artırabilir.
Risk faktörleri neler?
İlk gebelik, çoğul gebelik, annenin ileri yaşı veya çok genç anne, kronik hipertansiyon, diyabet, obezite, önceki gebelik zehirlenmesi, kronik böbrek hastalığı ve molar gebelik daha yüksek risk altındadır. 32 hafta önce ciddi bir maternal zehirlenme olayı varsa, sonraki gebelikte tekrarlama riski yaklaşık % 40 yüksektir. Ayrıca birinci derece akrabalarda gebelik zehirlenmesi öyküsü varsa hastalık riski de artacaktır.
Gebelik zehirlenmesi nasıl tedavi ediliyor?
Gebelik zehirlenmesinin bilinen tek son tedavisi doğumdur. Hafif vakalarda tam vadeye (37 hafta) ulaşmaya çalışırken, anne ve bebek ciddi risk altındaysa derhal doğuma alınmaları gerekir. Özellikle hamile bir kadına zehirlenme teşhisi konduğunda özellikle 24-34. haftada bebeğin akciğer gelişimini hızlandırmak ve sağlıklı yaşam şansını artırmak için 48 saat boyunca anne adayına steroid hormon verilir.
Bu süreçte anne adayına, hipertansiyonun başlamasını önlemek için gebeliğe uygun antihipertansif ilaçlar verilmeye başlanacaktır. Ciddi derecede gebelikte zehirlenme yaşanıyor ise, anne adayının nöbet geçirmesini önlemek için doğumdan önceki 24 saat içinde magnezyum sülfat iyi bir bakımla intravenöz olarak enjekte edilmelidir.
Kalsiyum takviyeleri, balık yağı, C ve E vitamini gibi antioksidanlar ile zehirlenmesi önlenmeye çalışılsa da başarılı olunamamıştır. 20-23. haftalık ayrıntılı ultrason muayeneleri sırasında, her iki tarafta yüksek kan akışı direnci olan hastalar daha yüksek zehirlenme riskine sahiptir. Bu durumlarda düşük doz asetilsalisilik asit önerilir.
Gebelik zehirlenmesi için yapılan testler nelerdir?
Yukarıdaki bahsettiğimiz durumdaki ane adaylarının gebelikte zehirlenme yaşaması muhtemeldir. Gebeliğin 11-13. haftasında kan basıncı ölçümü, hastalığın teşhisinde çok önemli bir adımdır. Eğer bu durumu yaşadığınızdan şüpheleniyorsanız, karaciğer enzim testleri, serum kreatinin ve ürik asit seviyeleri gibi testleri ve tam kan sayımı ve kan testi ile doğrulanabilen idrar testleri yaptırmanızı tavsiye ederiz.
Sağlıklı günler dileriz ?
