Gebelik zehirlenmesi, bilinen diğer adıyla preeklampsi, hamilelik esnasında ortaya çıkan, hem anneyi hem de bebeğin sağlığını ciddi bir şekilde etkileyen bir rahatsızlıktır. Annelik Yolunda ekibi olarak, bu yazımızda sizlere gebelik zehirlenmesi hakkında detaylı bilgiler vereceğiz. Hazırsanız, başlayalım!
Gebelik Zehirlenmesi Nedir?
Gebelik zehirlenmesi, genel olarak hamilelik döneminin 20. haftasından sonra başlayan yüksek kan basıncı ile karakterize edilen bir hastalıktır. Gebelik zehirlenmesinde kan basıncındaki bu artış, başta karaciğer ve böbrek olmak üzere çeşitli organlarda hasar durumuna neden olmaktadır. Gebelik zehirlenmesi, anne ve bebeğin hayatını tehlikeye atacak kadar ciddi sonuçlar yaratabilir. Gebelik zehirlenmesi, anne de nöbet gelişimine sebep olduğunda “eklampsi” adını almaktadır. Eklampsi, nadir görülmekte ve anne ve bebeğin hayatını tehdit edebilmektedir.
Gebelik Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?
Gebelik zehirlenmesi, kimi zaman herhangi bir belirtiyie sebep olmayabilir. Gebelik zehirlenmesinde kan basıncı, zaman içerisinde yavaşça artabileceği gibi aniden de yükselebilir. Gebelik zehirlenmesinin ilk bulgusu, genel olarak yüksek kan basıncı olduğundan hamilelerin doğum öncesi kontrollerinde düzenli olarak tansiyonuna bakılması gereklidir. Hamilelik döneminde kan basıncının 140/90 mmHg’nin üzerinde olması, tansiyonun yüksek olması anlamına gelmektedir. Gebelik zehirlenmesinde görülen belirtilerin bir kısmı aşağıdaki gibidir:
- Şiddetli baş ağrısı
- Bulanık görme, ışığa karşı hassasiyet, geçici görme kaybı gibi görme problemleri
- İdrar çıkışında azalma
- Karaciğer fonksiyonlarında bozulma
- Akciğerlerde sıvı birikmesine bağlı olarak gelişen nefes darlığı
- Mide bulantısı, kusma
- İdrarda protein olması ve böbrek hasarına bağlı oluşabilen diğer durumlar
- Karnın sağ üst bölgesinde hissedilen ağrı
- Platelet (kan pulcuğu) sayısında azalma (trombositopeni)
Kilo artışı, el ve yüzde şişme de gebelik zehirlenmesinde ortaya çıkabilen belirtiler arasındadır, fakat, bu belirtiler, normal gebelikte de görülebileceğinden gebelik zehirlenmesini düşündüren semptomlar arasında değerlendirilmez.
Gebelik Zehirlenmesi Neden Olur?
Gebelik zehirlenmesinin neden geliştiği henüz tam olarak aydınlatılamamıştır, fakat, gebelik zehirlenmesinin gelişiminin, hamilelikte fetüsün beslenmesini sağlayan plasenta ile ilişkili olabileceği düşünülür. Hamileliğin erken döneminde annede plasentaya yeterli miktarda kan gönderebilmek için yeni kan damarları oluşur. Gebelik zehirlenmesi olan kadınlarda kan damarı oluşumu, düzgün bir şekilde gerçekleşmez ya da işlevini tam olarak yerine getiremez. Gebelik zehirlenmesi olan kadınlarda yeni oluşan damarlar, olması gerekenden daha dardır ve hormonal değişikliklere tam olarak cevap veremez. Sonuç olarak, tüm bunlar, yeni oluşan damarlardan plasentaya doğru olan kan akışını azaltır. Gebelik zehirlenmesi olan kadınlarda damar gelişimindeki ve fonksiyonundaki sorunlar aşağıda sıralanan etkenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bunların bir kısmı şu şekildedir:
- Bağışıklık sistemi ile ilgili problemler
- Kan damarlarının hasar görmesi
- Rahme olan kan akışının yetersiz olması
- Çeşitli genler
Gebelik zehirlenmesi, hamilelikte bir komplikasyon olarak da ortaya çıkabilmektedir. Gebelik zehirlenmesi olan kadınlar, hamile kalmadan önce tamamen sağlıklı olabilir.
Gebelik Zehirlenmesi Tedavisi Nasıldır?
Gebelik zehirlenmesinin en etkili tedavisi doğumdur. Gebelik zehirlenmesindeki yüksek tansiyon durumu devam ettikçe nöbet, inme, plasentanın erken ayrılması, şiddetli kanama gibi komplikasyonların görülme ihtimali artar. Gebelik zehirlenmesi tedavisinde doğumun bir tedavi seçeneği olarak tercih edilmediği durumlarda medikal tedaviye başlanabilir. Gebelik zehirlenmesi tedavisinde kullanılan ilaçların bir kısmı şu şekildedir:
- Antikonvülzanlar: Şiddetli gebelik zehirlenmesi olan kadınlarda nöbet gelişimini engellemek için magnezyum sülfat gibi antikonvülzan ilaçlar kullanılabilir.
- Kan Basıncını Düşüren İlaçlar: Antihipertansifler olarak da bilinen bu ilaçlar tansiyonun ciddi derecede yüksek olduğu durumlarda kullanılır. Kan basıncını düşürmeye yarayan farklı türde pek çok ilaç olmakla birlikte bu ilaçların tamamı, gebelikte kullanıma uygun değildir. Bu nedenle hamilelikte herhangi bir antihipertansif ilaca başlanmadan önce mutlaka bir doktora danışılmalıdır.
- Kortikosteroidler: Şiddetli gebelik zzehirlenmesi olan kadınlarda bu ilaçlar, karaciğer ve platelet fonksiyonlarını iyileştirerek gebeliğin bir süre daha devam etmesini sağlayabilir. Ayrıca kortikosteroidler, bebeğin akciğer gelişimini hızlandırarak olası bir prematüre doğuma karşı bebeği hazırlar.
Gebelik Zehirlenmesi Hamileliğin Kaçıncı Haftasında Olur?
Gebelik zehirlenmesinin büyük çoğunluklu, gebeliğin 20. haftasından sonra görülür. 20. haftadan önce gebelik zehirlenmesi tablosuyla nadiren karşılaşılır. Bazı durumlarda doğumdan sonraki ilk 4 haftada da gebelik zehirlenmesi gelişebilir, fakat bu durum da oldukça nadirdir.
Gebelik Zehirlenmesi Bebeğe Zarar Verir Mi?
Gebelik zehirlenmesi hem anne hem de bebek üzerinde farklı şiddetlerde problemlere yol açabilir. Gebelik zehirlenmesinin bebekler üzerindeki etkilerinden en sık görülenleri şu şekildedir:
- Fetal Gelişme Kısıtlılığı: Gebelik zehirlenmesinde anneden plasentaya olan kan akımının az olması, bebeğin daha az oksijen ve daha az besin almasına neden olur. Daha az beslenen bebekte gelişme geriliği, düşük doğum ağırlığı gibi sorunlar oluşabilir.
- Plasental Abrupsiyon: Gebelik zehirlenmesi, plasentanın rahim duvarından doğumdan önce ayrıldığı plasental abrupsiyon riskini artırır. Plasental abrupsiyon, aşırı kanamaya sebep olarak hem anne hem de bebeğin hayatını riske atabilir.
- Erken Doğum: Gebelik zehirlenmesinde hem anne hem de bebek sağlığını korumak için erken doğum kararı alınabilir. Erken yani prematüre doğan bebekte solunum sıkıntısı başta olmak üzere çeşitli problemler görülebilir.
Hamilelik döneminde zehirlenme oldukça ciddi bir durumdur. Bu nedenle hamilelikte zehirlenme belirtileri gösterenler ya da önceki hamileliklerde gebelik zehirlenmesi yaşamış kişilerin mutlaka doktora başvurması ve düzenli olarak kan basıncı takibi yaptırması gerekir. Gebelik zehirlenmesi tanısı alan kadınlar, doktorlarının tavsiyelerine uymalı ve belirtilen aralıklarla kontrole gitmelidir. Sağlıklı ve mutlu günler dileriz.
Kaynaklar:
- https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/toxicity-during-pregnancy
- https://www.vinmec.com/en/news/health-news/obstetrics-gynecology-and-assisted-reproductive-technologies-art/signs-of-pregnancy-toxicity-in-the-first-3-months-of-pregnancy/
- https://www.pregnancybirthbaby.org.au/toxic-household-products-to-avoid-during-pregnancy
Görsel Kaynak: https://www.ensonhaber.com/kadin/gebelik-zehirlenmesinin-7-belirtisi
