Renkli ultrason dopler (color doppler) halk arasında çoğunlukla 3 ve 4 boyutlu ultrason yerine kullanılmakla beraber esas kullanım alanı yüksek frekanslı ses dalgaları yayarak damar içinde hareket eden kanın akış yönü ve hızını tespit ederek bize tanı koymakta yardımcı olmasıdır.
Gebelik takibinde kullandığımız farklı tip ultrasonlar vardır. Bütün ultrasonlarda çalışma mekanizması ses dalgalarının yayılması ve tekrar geri dönen dalgaların alınıp görüntü olarak gösterilmesi prensibi ile çalışır. Klasik olarak gebeliğin takibinde ve en sık kullanılan ultrason 2 boyutlu (2D) ultrasondur. Son yıllarda 3 ve 4 boyutlu ultrasonlar (3D, 4D) bebeğin gelişimi ve hastalıkların tanısında bize yardımcı olmaktadır.
2 boyutlu ultrason 2 boyutlu görüntü vermesine rağmen bebeğin iç organlarının gelişimi, sakatlıkları ve bazen de çalışmaları hakkında bilgi verir. 3 boyutlu ultrasonda bebeğin 3 boyutlu görüntüsü, kol ve bacakların gelişimi ve anomalileri, yüzün görüntüsü ve yarık damak gibi birçok durumda bize yardımcı olur. 4 boyutlu ultrason ise 3 boyutlu ultrasonun anlık hareketli halidir. 4D ile embriyo hareketlerini 2D ye göre çok daha önce görürüz. Fetal hareketler annenin hissettiğinden çok önce başlar.
4D ile bebek yüz hareketleri ve buruşturması, solunum hareketleri, yutkunması, göz kırpması ve el kol hareketleri değerlendirilir. Hareketlerin takibi ile nörolojik gelişim ve sorunları tespit edilebilir. Renkli ultrason dopler ile göbek kordonu ve kordondaki kan akışı, kalp, beyin ve diğer organlara giden kanın akışı ve bu akışın değerlendirilmesi ile normal olup olmadığı tespit edilir.
Renkli ultrason dopler ve 2d, 3d ve 4d ultrason nasıl yapılır?
Yapılacak ultrason bölgesine ve ultrasonun cinsine göre ultrason çekimi öncesi hazırlık yapılır. Öncelikle gebemize pozisyon verilir. Vajinal veya karından yapılabilir. Pozisyon ayrlandıktan sonra ultrason yapılacak bölgeye görüntünün daha iyi elde edilebilmesi için jel sürülür. Ultrason probu jel sürülen bölgeye yerleştirilerek görüntü alınır.
Renkli dopler ultrasonda kan akımının yönüne göre probun açısını iyi ayarlamak gerekir.
Renkli ultrason dopler kullanım alanları
Renkli dopler hem gebelik hem fetüs hem de annenin problemlerini tanımada bize yardımcı olur. Bunları sıralayacak olursak:
- Derin ven trombozu tanısı ve tedavi takibi
- Kalp, arter ve venlerdeki kan akımının takibi
- Daralmış damarların tespiti
- Anevrizma (damarlardaki balonlaşma) tespiti
- Bebek kalp, beyin ve diğer organlardaki kan akımı ve anomalilerin tespiti
- Kordon kan akımı
- Çoğul gebeliklerin (özellikle tek yumurta ikizleri) kan akımına bakarak beslenme durumlarının tespiti
- Aritmi (kalp ritim bozukluğu)
Renkli ultrason dopler ve diğer ultrasonların yapılma nedeni
Renkli dopler gebelikteki yapılmasını en önemli nedeni bebekte ve annede gelişebilecek problemlerin mümkün olduğunca erken tanısını koyarak hem fetüs hem de annenin bu süreci en hasarsız şekilde atlatmasına yardımcı olmaktır. Bu problemlerden bazılarını sıralarsak:
- Derin ven trombozu
- Hipertansiyon, preeklampsi ve eklampsi
- Fetal anomaliler
- Beyin sıvılarında artış ve genişleme
- IUGR (rahim içinde gelişme geriliği)
Renkli ultrason dopler yapılma zamanı
Renkli ultrason dopler gebelikteki yapılma zamanı anne babanın bebeklerininin nasıl göründüğünü merak etmemeleri ise genellikle 4 boyutlu ultrasonu kasdettikleri için en uygun zaman 21-22. haftadan sonraki bebeğin pozisyonunu uygun olduğu yaklaşık 32. haftaya kadar olan dönemdir.
Bebeğin ve annenin sağlığı ve gelişimi için yapılacak olan renkli dopler için 11-13 ve 18-21. haftalar uygun olur. Renkli dopler ihtiyaç halinde doğuma kadar yapılabilir ve bize tanı ve tedavin sonuçlarının takibinde yardımcı olur.
Gebelikte ultrasonografi çeşitleri nelerdir?
Renkli doppler: bebek ve annedeki kan dolaşımı sorunlarının erken tanınması ve gerekli önlemlerin erken alınmasını sağlar.
Üç-dört boyutlu ultrasonografi: Genellikle fetusun yüzünün ve diğer organların renklendirilmiş şekilde görüntülenmesini sağlayan, renkli fotografa benzeyen, bilimsel kullanıma yaygın olarak geçmemiş, birazda estetik ve ticari amaçla kullanılan yöntemdir. Gereksiz yere birden fazla yapılmasının yararı veya zararı hanüz bilinmemektedir.
Renkli ultrasonografi: Sadece cihazın özelliğini gösterir, bu şekilde bir tarama yöntemi yoktur. Halk ve hekimler tarafından yanlış bir terim olarak kullanılmaktadır.
Ayrıntılı ultrasonografi: Bazı ülkelerde ikinci düzey ultrasonografi veya anomali taraması olarak da adlandırılan fetüs organlarının belirli bir gebelik haftasında normal gelişimini sürdürüp sürdürmediğinin anlaşılabilmesi için eğitimli uzmanlar tarafından yapılan bir inceleme tekniğidir. Genellikle renkli doppler incelemesi ile birlikte uygulanır.
Gebelikte ultrasonografi yapılma nedenleri nelerdir?
- Fetusun gelişme ve büyümesinin değerlendirilmesi
- Fetus anatomisinin incelenmesi
- Hayat ile bağdaşmayacak durum ve hastalıkların önceden belirlenmesi ve gerektiğinde yasal sınırlar içinde gebeliğin sonlandırılması
- Doğumdan önce kaybedilecek olguların erken tanınması, tedavisi ve diğer önlemlerin alınması
- Doğumdan hemen sonra tedaviye alınması gereken bebeklerin önceden saptanması
gibi durumlar için gereklidir.
Sağlıklı günler dileriz 😊
