Hormonal ve fiziksel değişiklikler gebelikte uyku düzenini nasıl etkiler?
İster birinci, ikinci veya üçüncü üç aylık döneminizde olun, ister doğumun başlangıcında olun, vücudunuzdaki değişimlerin gebelikte uyku düzeniniz üzerinde derin etkileri olabilir. Hormon değişiklikleri, hamile bir kadının uykusunun doğasını değiştirebilir.
Önceden var olan uyku zorlukları daha da kötüleşebilir ve hamileliğin her aşamasında yeni zorluklar ortaya çıkarabilir. Hormonların bu noktadaki rolü çok önemlidir, bu yüzden sağlıklı bir uyku için uzman kişilere danışmanızı tavsiye ederiz.
Gebeliğin Uykuya Etkileri
Gebeliğin uyku üzerindeki geniş kapsamlı etkileri küçümsenemez, üstelik önceden uyku sorunları olanlar üzerinde bu durum daha da ciddi hale gelebilir. Uyku problemleri gebe kaldıktan hemen sonra başlayabilse de genellikle gebelik ilerledikçe sıklığı ve süresi de artabilir.
Neredeyse tüm kadınlar, özellikle üçüncü trimesterde (üçüncü üç aylık dönem) gece uyanmalarının arttığını fark eder [1]. Fiziksel rahatsızlık, psikolojik düzenlemeler ve hormon değişiklikleri bu durumun temel sebepleridir. Bunların yalnız biri veya tümü uykuyu etkileyebilir; gündüz aşırı uykululuk ve yorgunluğa neden olabilir.
Kadınlar genelde gece mide ekşimesi veya gastro-özofageal reflü hastalığı (GERD) geçirmektedirler. Bazı kadınlar bu semptomları azaltmak için kama yastığı kullanmayı sever (Görsel 1).
Hamileliğin ortalarına doğru kadınlar düzensiz kasılmalar (Braxton-Hicks kasılmaları adı verilir) veya uykuyu bozabilecek mide ağrısı (veya mide yanması) gibi sorunlar yaşayabilir. Ayrıca burun tıkanıklığına bağlı fetüsün hareketleri, mide ekşimesi ve horlama uykuyu etkileyebilir. Bunun yanında pek çok kadının bu süre zarfında enerjisi artar ve ruh hali iyileşir.
Hormonların Uyku Üzerindeki Etkisi
Her hamile kadının tahmin ettiği gibi, hamileliğe eşlik eden dramatik hormonal değişiklikler vardır. Bu değişiklikler, ruh hali, fiziksel görünüm ve metabolizma dahil olmak üzere vücudun ve beynin birçok yönünü etkiler [2]. Hormon değişiklikleri ayrıca gebelikte uyku düzenini veya uyku yapısını da etkilediğini yukarıda da belirttik.
Progesteron düz kası gevşetir ve sık idrara çıkma, mide ekşimesi ve burun tıkanıklığına sebep olabilir- bunların tümü uykuya engel olabilir. Ayrıca gece boyunca uyanıklığı, uykunun rüya görüldüğü evre olarak bilinen REM uyku süresini ve uykuya dalmak için geçen süreyi de aynı zamanda azaltır.
Hamilelikteki bir diğer önemli hormon olan östrojen, vazodilasyon adı verilen bir süreçle kan damarlarını büyütürse bu durum uykuyu da etkileyebilir. Bu, ayaklarda ve bacaklarda şişlik veya ödemlere neden olabilir ve ayrıca burun tıkanıklığını arttırarak uyku sırasında nefes almayı bozabilir. Ek olarak, progesteron gibi, östrojen de REM uykusu miktarını azaltabilir [3].
Diğer hormonlar da çeşitli etkilerle hamilelik sırasında değişebilir. Çalışmalar, hamilelik sırasında melatonin seviyelerinin daha yüksek olduğunu göstermiştir. Vücuttaki artan prolaktin seviyeleri, daha yavaş dalga uykusuna neden olabilir. Gece boyunca, yüksek oksitosin seviyeleri uykuyu bozan kasılmalara neden olabilir. Oksitosindeki bu artış, gece boyunca daha yüksek doğum ve doğum insidansına da yol açabilir [4].
Gebelikte Uyku Sorunları
Yukarıda anlatılan uyku ve uyku aşamalarındaki değişikliklerin yanı sıra, hamilelikte ortaya çıkabilecek önemli semptomlar ve uyku bozuklukları da olabilir. Uyku apnesi veya huzursuz bacak sendromu gibi altta yatan bir uyku bozukluğu olan kadınlar, hamilelikte bu durumların biraz daha kötüleştiğini fark edebilir.
Hamilelik sırasında yetersiz uyku ile ilgili zorlukların çoğu, bebek doğduğunda hızla çözülecektir. Bununla beraber hamilelik sırasında uyumakta zorlandığınızı fark ederseniz, doğum uzmanınızla konuşun. Bazı durumlarda, kurul onaylı bir uyku hekimine yönlendirme, uyku apnesi, uykusuzluk ve huzursuz bacak sendromu gibi uyku bozukluklarının tedavisi için yardımcı olabilir.
Doğum ve doğumun da uyku üzerinde olumsuz etkileri olabilir. Gece boyunca zirve yapan oksitosin yüksekliği nedeniyle, birçok kadın gece başlayan kuvvetli kasılmalar yaşar.
Doğum sırasında kasılmalara eşlik eden ağrı ve endişe uykuyu olumsuz etkileyebilir ve bu dönemde kullanılan ilaçlar da uykuyu etkileyebilir. Ne yazık ki birçok hamile kadın, uykuya yardımcı ilaçlar kullansa bile doğum sırasında uyuyamayabiliyor.
Unutmamak gerekir ki hamilelik süreci zor bir süreçtir. Bu dönemde her türlü sağlık aksaklıkları meydana gelebilir bu durum haliyle ruh dünyanızı da etkiler. Ancak siz bu durumların geçici olduğunu ve doğumdan kısa süre sonra hayatınızın normal seyrine döneceğini kesinlikle unutmayın. Bu yüzden her zaman bebeğinizin ve kendinizin sağlığını düşünerek hareket etmeyi ihmal etmeyin!
