Bazı gebeler ileri gebelik haftalarında şiddetli kaşıntı ile karşılaşır. Bu şiddetli kaşıntının sebebi olan hamilelikte kolestaz olarak bilinen karaciğerde hastalığıdır. Gebelik hormonları nedeniyle safranın safra kesesine geçişi engellenir. 3. trimesterde gebelik hormonları iyice yükseldikten sonra görülür ve doğumdan birkaç gün sonra kaybolur.
Hamilelikte kolestazı nedir?
Gebelik kolestazı, çok sık görülmemek ile birlikte anne adaylarında yaygın kaşıntı şikayetiyle ortaya çıkmaktadır. Bebeğe ciddi zararlar verebilen gebelik kolestazı, genellikle gebeliğin son 6 ayında görülmektedir. Gebelik kaşıntısını diğer kaşıntı türlerinden ayıran en büyük fark, döküntü olmamasıdır.
Diğer belirgin özelliği ise tüm vücutta yaygın olarak görülmesidir. Normal şartlarda gebelikte, safra kanallarında doğal bir yavaşlama olur. Yani safra kanalları daha yavaş çalışmaktadır. Bu yavaş çalışma ise eğer çok yavaş çalışma haline gelirse; üretilen safra tuzları (safra asitleri), üretildiği yerden normalde bağırsağa akıp sindirime yardımcı olacakken kana geçmektedirler. Safra asitleri ciltteki kaşınmadan sorumlu reseptörleri uyardığı için de kaşıntı olmaktadır.
Hamilelik kolestazından kurtulmak için ne yapmak lazım?
Gebelik koletazında tedavisinde öncelikle; anne adayını rahatlatarak kaşıntıyı yok etmek ve oluşabilecek komplikasyonları yok etmek hedeflenir. Tedavide anne adayının hamileliğinin kaçıncı haftasında olduğu, önem arz etmektedir. Eğer bebeğin doğması yakın, hamileliğin ileri haftaları ise artık çok düşünmeden doğumu gerçekleştirmek lazımdır. Burada önemli olan; gebelik kolestazı ve ağırlık derecesinin net olarak belirlenmiş olmasıdır. Net olarak belirlemenin en önemli kriterlerinden bir tanesi; açken yapılan kan testindeki safra asitleridir. Bunlar kan sonucunda belli bir derecenin üzerinde çıkıyorsa, ağır gebelik kolestazı denir ve doğum gerçekleştirilidir.
Eğer gebelik haftası yeniyse, bebeğin büyümesini beklemek durumundaysak ve de safra asitleri de çok kritik artmamışsa o zaman safra kanallarını uyaracak; safra asitinin normal yolundan akmasını sağlayacak ilaçlar var. Bu ilaçlar kaşıntıyı azaltabiliyorlar. Bu noktada kaşıntıyı gidermek için beklemek ve doktor tarafından düzenli olarak takip edilmek oldukça önemlidir. Sonraki süreçlerde ise bebek yeteri kadar büyüdüğünde doğumu gerçekleştirmek anne adayı ve bebek için en sağlıklı çözümdür. Çünkü gebelik kolestazı, bebeği olumsuz etkileyerek bebekte ciddi sıkıntılara yol açabilen bir hastalıktır. Doğumdan sonra ise safra kanalları, safra asitlerini bağırsağın içerisine vermeye başlayacaktır. Böylelikle bu durum ortadan kalkacaktır.
Hamilelik kolestazı tekrarlar mı?
Gebelik kolestazı atlatan kişiler ne yazık ki tekrardan bu hastalığa yakalanabilmektedirler. Bu nedenle anne adayı sağlık kontrollerini ve kan testlerini düzenli olarak yaptırmalıdır.
Gebelik sırasında kolestaz riski olan kadınlar
- Çoğul gebelik
- Gebelik öncesi karaciğer hastalığı olan gebe
- Annesi veya kız kardeşi kolestaz geçiren gebe
Gebelikte kolestazı nedenleri:
Safra kesesi karaciğerden gelen safraları depolayarak gerekli olduğunda sindirim için bağırsaklara salgılar. Gebelik hormonları safrakesesi fonksiyonu bozarak safranın akışını azaltıp durdurabilir. Safra akışı yavaşlayıp durduktan sonra safra asitleri karaciğerde birikerek kan dolaşımına geçer.
Gebelikte kolestazı bulguları
Sık bulgular
- Özellikle ayak ve ellerde kaşıntı (çoğunlukla tek bulgu)
- Koyu idrar rengi
- Açık gaita rengi
- Yorgunluk ve bitkinlik
- İştah kaybı
- Depresyon
Daha seyrek bulgular
- Sarılık
- Karında sağ üst kadran ağrısı
- Bulantı
Gebelikte kolestazı tanısı
Tanı kaşıntı şikayeti, aile hikayesi ve daha önceden karaciğer hastalığı olan gebelerde karaciğer fonksiyon testlerindeki bozulma ve safra asidelerindeki yükselme ile konur.
Gebelikte kolestazında bebeğin etkilenmesi
Kolestaz fetal distres, erken doğum ve ani bebek ölümlerini arttırır. Anne karnındaki bebeğin safra asitleri annenin karaciğeri tarafından atılır. Kolestaz gelişince artan safra asitleri bebeğe geçerek bebeğin karaciğerinde stres oluşturur.
Gebelikte kolestazı tedavisi
Tedavideki amaç kaşıntıdan kurtulmadır. Bazı tedavi seçenekleri:
- Yüzeysel kaşıntı merhemleri veya kortikosteroidli merhem
- Safra asid seviyesini düşürmek için ursodeoxycholic asid
- Cilde kan akımını azaltmak için soğuk duşla vücut ısınsı düşürme
- Bebek akciğer maturasyonunu arttırmak için deksamethasone
- Kafa içinde kanamayı önlemek için doğumdan önce anneye ve doğumdan sonra bebeğe K vitamini
- Süt, karahindiba kökü ve devedikeni karaciğer için faydalı
- Safra asitleri ve karaciğer fonksiyon testleri için düzenli test
Tedavinin devamı mutlak doktorunuzca çok sıkı yapılmalı. Kesin tedavi doğum. Doğum zamanı çok iyi seçilmeli. Safra asitlerinin seviyesine göre bebek akciğer gelişimi mümkün olduğu kadar beklenmeli. Ancak hastalık anne ve bebek için tehlikeli olmaya başlayınca doğum yapılmalı.
Tedavide
- Antihistamikler
- Yulaf banyosu, vücut kremi kullanılmamalı
Gebelik kolestazı geçiren kadınların daha sonraki gebeliklerindeki durumları net olarak bilinmemektedir. Bazı araştırmalarda tekrar gebelik kolestazı olma olasılığı %90 olarak bildirilmektedir.
Sağlıklı günler dileriz 😊
