Vücudumuzun üretemediği, bu nedenle sofra tuzu başta olmak üzere deniz ürünleri, et, süt ve yumurta gibi besinlerden ile iyot eksikliği karşılanabilir. İyottun fazlası da azı da zarar. Bu nedenle her şeyde olduğu gibi iyottu da ölçülü tüketmek gerekir.
İç hastalıkları uzmanları, iyot eksikliğinin tiroit sorunlarından çocukların gelişimine ve zeka geriliğine kadar birçok hastalığa neden olabileceğini belirterek, “Aşırı iyot alımı da tiroit hastalığını kötüleştirebilir’’ diye değindiler. Bu nedenle tiroit hastalığı olan hastaların ihtiyacı olabilir. ‘’1-7 Haziran İyot Yetersizliği Hastalıklarının Önlenmesi Haftası’’ olduğunu da belirtebiliriz.
İyot eksikliği hayati sorunlara yol açmaktadır
Tiroit hormonları vücudumuzun sağlıklı işleyişi açısından esastır. Bu hormonların üretimi için iyot gereklidir. İyot en çok okyanus ve denizlerde bulunur; deniz ürünleri, ekmek, süt ve iyotlu tuzun vücudumuzun ihtiyacını karşılamak için önemli kaynaklar olduğunu belirtmekte fayda var. Bu elementin eksikliği ile meydana gelen tiroit hormonu yetersizliğinin yol açtığı hastalıkların çok geniş bir yelpazeye yayıldığından bahsedebiliriz.
Hamilelik sırasında iyot eksikliği düşük, ölü doğum ve doğuştan sakatlığa neden olabilir. Yeni doğanlar ayrıca erken doğum, fiziksel hasar, büyüme geriliği ve sağırlık yaşayabilir. Çocuklarda zeka geriliği, eğitim yetersizliği ve yavaş büyüme de iyot eksikliğinden kaynaklanabilir. Yetişkinlerde ayrıca bilişsel işlevlerde bozulma, duygu durum bozuklukları ve üretkenlikte azalma olabilir. Tüm bunların dışında guatr (genişlemiş guatr) her yaşta ortaya çıkabilir.
Sık sel yaşanan bölgelerde daha sık görülmektedir
İyot eksikliği genellikle dağlık bölgelerde, bazen de iyottun yağmur ve sık sık taşkın riskleri nedeniyle kaybolduğu kıyı kesimlerinde ortaya çıkar. İyot içeriği düşük topraklardan elde edilen ürünler ve bu topraklarda beslenen inek sütü de bu elementte zayıftır.
İyot eksikliğinin en çok Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz’de görüldüğüne dikkati çeken Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, Eksikliğin Amerika kıtasında son derece nadir görüldüğünü, tablonun %90’ının kullanıldığını görüyoruz. Sofrada yüzde 90’ın üzerinde iyotlu tuzun yoğun kullanıldığı Amerika kıtasında iyot eksikliği son derece nadirdir. Ancak iyotlu tuzun sofraların yüzde 52’sinde bulunduğu Avrupa’da iyot eksikliği sık görülmektedir. Ülkemizde iyot eksikliği orta derecede görülmektedir.
Fazlası vücuttan atılır
Alınan iyot, sağlıklı gastrointestinal rahatsızlıkları olan kişiler tarafından kolayca emilir. Vücuda giren iyottun %10’unun tiroit bezi tarafından emildiğini ve geri kalanının idrar yoluyla atıldığını unutmayın. Uzmanlar , iyot eksikliği olanlarda, tiroit bezi çok fazla iyot emer, idrarla atılan miktar azalır. Lahana, karnabahar, brokoli gibi bazı besinler çok tüketildiğinde iyodun tiroit bezi içine girmesi engellenir şeklinde açıklamalarda bulundular. Aynı zamanda, darı ve soya fasulyesi ise tiroit bezinin iyodu tutmasını önlediğini belirtmekte fayda var.
İyot eksikliğine karşı 5 öneri
İyot eksikliğinin teşhisi, tiroit muayenesi ve tiroit ultrason muayenesi, kandaki tiroit hormon seviyesinin kontrol edilmesi ve idrarla atılan iyot miktarının ölçülmesi ile konur. Doktorlar, özellikle hamilelikte tarama testleri için tiroit hormon eksikliğinin erken teşhisinin önemine dikkat çekmektedir. Uzmanlara göre, bu şekilde yeni doğan iyot eksikliğine bağlı sorunların önüne geçilebileceğini düşünülmektedir.
Uzmanlar, iyot eksikliği ve neden olduğu hastalıkların önlenmesi için önerilerini şöyle sıraladılar:
- Deniz balıkları, süt ve süt ürünleri, tam tahıl tüketilmelidir.
- Besinleri hazırlarken iyotlu tuz kullanmaya özen gösterilmelidir.
- Yetişkin erkek ve kadınlar, günde 150 mikrogram iyot tüketmelerini sağlamalıdır.
- Tuz kullanması sakıncalı olanlar (hipertansiyon, kronik böbrek yetmezliği hastaları ve bazı ilaçları kullananlar gibi) iyot destek ajanları almalıdır.
- Hamileler, anne olmayı planlayanlar ve emzirenler iyot eksikliği yönünden değerlendirilmek için doktorlarına başvurmalıdır. Önerilmesi durumunda günlük olarak en az 220 mikrogram iyot içeren vitaminler kullanmalıdır.
Ne kadar tuz tüketilmeli?
Dünya sağlık örgütüne göre vücudun günlük sodyum ihtiyacı 2,3 mg bu da 6 gr tuza karşılık gelir. 1 çay kaşığı tuz 6 gr yapar. Gebelikte de aynı miktar tuz yeterlidir. Ancak tansiyon hastalarında ve 50 yaş üzerinde günlük 1,5 mg sodyum yeterli olacaktır. Ancak ortalama sodyum tüketimi 4 mg lar civarında olmalıdır.
Gebelikte ne kadar tuz tüketilmeli?
Gebelikte de gebe olmadığımız dönemdeki kadar yani günde 1 gr tuz yeterli olur. Sağlıklı seviyelerde kalabilmek için günlük en fazla 6 gr tuz tüketilmeli. Bu miktar tuzun içinde 2,4 gr sodyum vardır.
Sağlıklı günler dileriz 😊
