Her gün milyarlarca insan uyanmak veya o gece vardiyası veya öğleden sonra yaşanan çöküşü atlatmak için tüketir. Aslında bu doğal uyarıcı, dünyada en çok kullanılan bileşenlerden biridir. Kafeinin, uyku ve anksiyete üzerindeki olumsuz etkilerinden dolayı sıklıkla bahsedilir. Bununla birlikte, araştırmalar ayrıca çeşitli sağlık yararları olduğunu da bildirmektedir. Bu derlememizde, kafein ve etkilerinden bahsedeceğiz.
Kafein nedir?
Kafein, en çok çay, kahve ve kakao bitkilerinde bulunan doğal bir uyarıcıdır. Beyni ve merkezi sinir sistemini uyararak çalışır, uyanık kalmanıza ve yorgunluğun başlamasını önlemenize yardımcı olur.
Tarihçiler ilk demlenen çayın M.Ö. 2737 yılına kadar dayandığını söylemekteler. Kahvenin, keçilerine verdiği ekstra enerjiyi fark eden Etiyopyalı bir çoban tarafından yıllar sonra keşfedildiği bildirilmiştir.
Kafeinli alkolsüz içecekler 1800’lerin sonlarında piyasaya çıkmış ve bunu kısa süre sonra enerji içecekleri izlemiştir. Günümüzde dünya nüfusunun % 80’i her gün kahve tüketiyor ve bu sayı Kuzey Amerika’daki yetişkinler için % 90’a kadar çıkıyor.
Kafein nerelerde bulunur?
Çay ve kahvede en etkili içerik olmasının yanı sıra kolalı içecekler, çikolata ve bazı ilaçlarda da bulunur. Hepimizin bildiği gibi kafein ağrı kesiciler, kalp damar hastalıkları ve nörolojik hastalıklarda etkilidir. Uzun yıllardır sosyal aktivitelerde sıradan içecek olarak çay ve kahve tüketilmektedir. Araştırmalar, kahve tüketiminin giderek arttığını göstermektedir.
Güvenli kafein tüketim seviyesi nedir?
Elbette herkes için normal miktarını belirlemek imkansızdır. Bununla birlikte, sıradan ve sağlıklı bir kişide, kafeinin etkileri yaklaşık 250 mg ve üzeri bir dozda başlar ve günde 400 mg’a kadar tüketmenin dezavantajı yoktur.
Ölçülü olarak kafein almanın birçok yararı vardır. “Normal” miktarı kişiden kişiye değişir, ancak ortalama olarak günde 2-3 fincan kahve veya 5-6 fincan çaydan fazla içmemenizi tavsiye ederiz. Bundan sonra aşırı kahve tüketimi vücudunuza zarar vermeye başlayabilir.
Ayrıca sanılanın aksine kahve içtikten hemen sonra işe yaramaz. Vücuda girdikten yaklaşık 30-60 dakika sonra etki gösterir. İnsan vücudundaki kafeinin yarılanma ömrü yaklaşık 5 saattir; yani vücudunuzdaki oranı her 5 saatte bir % 50 azalır. Örneğin saat 8’de 100 mg kahve veya çay içerseniz saat 13’te 50 mg’a ve saat 18’de 25 mg’a düşecektir.
Faydaları nelerdir?
Doğru miktarda kafein tüketmenin yararları şunlardır:
- Sonsuz vardiyalarda yorgunluğu büyük ölçüde azaltabilir, ne kadar iş yaparsanız yapın, ara vermeden çalışabilirsiniz.
- Çeşitli çalışmalar, Alzheimer hastalığını önlemeye yardımcı olduğunu kanıtlamıştır.
- Maksimum konsantrasyon ile görevlerinizi normalden daha kısa sürede tamamlamanıza yardımcı olabilir.
- İhtiyacınız olan uykusuzluğu ve enerjiyi sağlar ve sınav sırasında bütün gece çalışmanız ve ayakta durmanız gerekir.
- Okuduklarınızı daha kolay hatırlamanıza ve anlamanıza yardımcı olabilir.
- Branşı ne olursa olsun spora katılan herkes antrenman bitiminde yorulmaya başlayacaktır. Kafein bu yorgunluğu önleyebilir. Bu nedenle, eğitim sırasında en iyi performansınızı gösterebilirsiniz.
- Tepki hızını artırarak tenis, futbol gibi refleksif işlevlerle uğraşan sporculara önemli bir avantaj sağlar.
- Daha hızlı algılamanızı, düşünmenizi ve tepki vermenizi sağlar.
- Kas ağrısını azaltabilir ve antrenmanın devamlılığını sağlayabilir. Özellikle halterciler için patlayıcı gücü tetikleyerek ağırlık kaldırmaya ve tekrar sayısını artırmaya yardımcı olabilir.
- Daha hızlı yağ yakmanıza yardımcı olabilir ve metabolik hızı artırma etkisine sahiptir. Kahve, en etkili ve faydalı doğal yağ yakıcıdır.
- Nabzı ve kan basıncını artırarak böbreklerde daha fazla kanın süzülmesini sağlayarak vücuttaki suyu dışarı atar. Bu, ağırlığı azaltabilir ve şişliği azaltabilir.
- Beyindeki belirli kan damarlarını aktif olarak azaltarak migren gibi hastalıkları tedavi etmeye ve baş ağrılarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
- Akciğerlerde pasajlar açarak bronşit gibi solunumu etkileyen hastalıkları önler. Felç riskini dörtte bir oranında azaltır.
- Cilt hastalıkları üzerinde iyileştirici etkisi vardır. Cilt kanseri tedavisinde aktif rol oynar.
Zararları nelerdir?
Özel sağlık sorunu olmayan kişiler için doğru kullanılırsa sorun çıkmayacaktır. Kişi aşırı tüketirse şu sorunlar ortaya çıkabilir;
- Uykusuzluğa bağlı sinirlenme,
- Mide bulantısı,
- Vücudun aşırı ısınması,
- Nabzın aşırı yükselmesine bağlı el titremesi.
Maddeler gözünüzü korkutmasın. Vücudunuzun gereksinimini karşılayacak düzeyde tüketirseniz bu problemlerin hiçbiriyle kolay kolay karşılaşmazsınız.
Bu nedenle, zararlıdır veya yararlıdır demek doğru olmaz. Önemli olan aşırıya kaçmamak ve gerektiği kadarıyla doğru bir şekilde tüketmektir. Sağlıklı günler dileriz ?
