Dopamin’in mutluluk hormonu olduğunu duymuş olabilirsiniz. Aslında birçok yönden doğru.
Mutluluk hormonu dopamin, zevk ve ödül ile doğru orantılıdır. Tabii ki, bu kadar basit değil. Aslında, bu karmaşık kimyasalda çok daha fazlası var.
Dopamin, nörolojik ve fizyolojik işleyişte rol oynar. Motor fonksiyon, ruh hali ve hatta karar vermemize katkıda bulunan bir faktördür. Aynı zamanda bazı hareket ve psikiyatrik bozukluklarla da ilişkilidir.
Gelin mutluluk hormonu dopaminin birçok rolüne bir göz atalım:
Dopamin nedir?
Dopamin, beyinde sentezlenen bir nörotransmiterdir. Temel olarak, nöronlar arasında kimyasal bir haberci görevi görür ve beyniniz bir ödül beklediğinde dopamin salınır.
Belirli bir aktiviteyi zevkle ilişkilendirmeye geldiğinizde, dopamin seviyelerini yükseltmek için sadece bir beklenti yeterli olabilir. Belli bir yemek, seks, alışveriş ya da hoşlandığınız herhangi bir şey olabilir.
Örneğin, evde çikolatalı kurabiye yaptığınızı varsayalım. Beyniniz, kurabiyeler pişerken kokladığınızda veya fırından çıktıklarını gördüğünüzde dopamini artırabilir. Onları yediğinizde, dopamin seli bu özlemi güçlendirir ve gelecekte onu tatmin etmeye odaklanır.
Bu bir motivasyon, ödül ve pekiştirme döngüsüdür.
Şimdi, bütün gün o kurabiyeleri özlediğinizi hayal edin, ancak arkadaşlarınız, sizden önce hepsini yediyse hayal kırıklığınız dopamin seviyenizi düşürebilir ve ruh halinizi azaltabilir. Ayrıca çikolatalı kurabiye isteğinizi artırabilir. Şimdi onları daha da çok istersiniz.
Dopamin, “iyi hissetme” işlevinin yanı sıra birçok vücut işlevinde de rol oynar. Bunlar şunları içerir:
- kan akışı
- sindirim
- yürütme işlevi
- kalp ve böbrek işlevi
- hafıza ve odak
- duygusallık ve duygular
- motor kontrol
- ağrı işleme
- pankreas işlevi ve insülin düzenleme
- zevk ve ödül arama davranışı
- uyku
- stres yanıtı
Dopaminin tek başına hareket etmediğini unutmayın. Serotonin ve adrenalin gibi diğer nörotransmiterler ve hormonlarla birlikte çalışır. Bir dizi çevresel faktör de fiziksel ve psikolojik sağlığınızı etkiler.
Mutluluk hormonu dopamin nasıl hissettirir?
Doğru miktarda dopamin genellikle oldukça iyi bir ruh hali ile birlikte gelir. Öğrenme, planlama ve üretkenlik için idealdir. Dopamin şu duygulara katkıda bulunur:
- uyanıklık
- odaklanma
- motivasyon
- mutluluk
Bir dopamin seli geçici bir coşku hissi yaratabilir.
Dopamin eksikliğiniz olup olmadığını nasıl anlarsınız?
Düşük dopamin, en iyi modda olmamanızın bir nedenidir.
Daha az uyanıklık, daha az motivasyon, coşku eksikliği, konsantre olma zorluğu ve zayıf koordinasyon hareket zorlukları gibi durumları yaşıyorsanız dopamin eksikliği yaşıyor olabilirsiniz.
Uyku eksikliği dopamin seviyelerini düşürebilir: Mutluluk hormonu dopamin eksikliği sizi uykulu hale getirebilir. Ancak uyumamak da dopamin seviyenizi düşürebilir. Yapılan bir çalışmada, uyku yoksunluğunun sabahları dopamin reseptörlerinin varlığında gözle görülür bir azalmaya yol açabileceğini öne sürüyor.
İlaçlar dopamin seviyelerini nasıl etkiler?
Bazı ilaçlar alışkanlık oluşturacak şekilde dopamin ile etkileşime girebilir. Nikotin, alkol veya bağımlılık yaratan nitelikteki diğer ilaçlar dopamin döngüsünü harekete geçirir.
Bu maddeler, o çikolatalı kurabiyelerden alacağınızdan daha hızlı, çok daha yoğun bir dopamin hücumuna neden olabilir. O kadar güçlü bir duygudur ki insan daha fazlasını istemeye meyilli hale gelir.
Alışkanlık oluştuğunda, beynin dopamine verdiği yanıt düşer. Şimdi aynı zevk seviyesine ulaşmak için daha fazla dopamine ihtiyaç duyarsınız.
Dopamin, bağımlılık yaratmaktan tek başına sorumlu değildir. Genetik ve çevresel faktörler gibi diğer şeyler de rol oynar.
Hormonlar dopamin seviyelerini nasıl etkiler?
Dopamin ayrıca diğer nörotransmiterler ve hormonlarla etkileşime girer. Örneğin, nörotransmiter glutamat beyindeki zevk ve ödül döngüsünde yer alır. Yapılan bir araştırmada, stres ve seks hormonlarının ergenlik döneminde dopamin nörotransmisyonunu nasıl etkilediğini incelemişlerdir.
Araştırmacılar, testosteron, östrojen ve glukokortikoidlerin birbirleriyle etkileşime girdiğini ve dopamin seviyelerini etkilediğini ortaya çıkarttı. Bu, ergenlikte ve yetişkinlikte beyin olgunlaşmasını ve bilişsel işlevi etkileyebilir. 2015 yılında yapılan bir araştırma, nörotransmiterlerin birçok şeyden etkilendiğini belirtti. Araştırmacılar, seks hormonlarının dopamin, serotonin, GABA, glutamat ile oldukça iç içe geçtiğini bildirmişlerdir.
Bu etkileşimler karmaşıktır ve tam olarak anlaşılmamıştır. Dopaminin diğer hormonlar ile nasıl etkileşime girdiğini tam olarak anlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Dopamin içeren besinler
Mutluluk hormonu dopamini arttırmak istiyorsanız tüketebileceğiniz bazı besinler var. Bunlar:
Ham çikolata (kakao), yaban mersini, sağlıklı kuruyemiş ve tohumlar, çiğ otla beslenmiş hayvandan elde edilen fermente süt, merada yetiştirilmiş hayvansal ürünler, turpgillere özgü sebzeler ve kahve.
Bol dopaminli, mutluluk hormonlu günler geçirmeniz dileğiyle… sağlıklı günler dileriz ?
