Tüp bebek tedavisi (IVF) genellikle tubal hastalıklar, şiddetli endometriozis veya çok düşük semen kalitesinden kaynaklanan çiftelere, diğer üremeye yardımcı tedavi yöntemleriyle başarısız olunduğunda ya da açıklanamayan infertilitesi olan çiftlere başarı için mükemmel bir şans sunan tedavi seçeneğidir.
IVF süreci, bir dizi adım ve çok gelişmiş tıbbi teknoloji içerir, ancak anlaşılması zor değildir. Doğrudan yumurtalıklardan toplanan yumurtalar, embriyo oluşturmak için laboratuvarda sperm ile birleştirilir. Döllenen yumurta üç ila beş gün boyunca özel inkübatörlerde (rahim içini taklit eden cihazlar) büyütülür ve beslenir.
Daha sonra iyi kalitedeki embriyo rahim ağzı yoluyla rahim içine transfer edilir.
Yumurtalıklar içerisinde yumurtanın büyüdüğü yapılara folikül denir. Yumurtalıklarda ki bir grup folikülün büyümesini ve gelişimi, vücudun normal olarak yaptığı hormonları ( gonadotropinler ) içeren ilaçlar ile uyarılır. Ancak normalde üretilenden daha yüksek dozlarda uygulanan uyarıcı hormon ilaçlar ile tedavi başlanır. Bu durumun aksine, doğal adet döngüsünde, genellikle sadece bir folikül olgunluğa ulaşır ve her ay sadece bir yumurta salınır.
Üremeye yardımcı bir tedavide ise birden fazla yumurta geliştirilir.
Bu uyarılmaya verilen yanıt, her 1-2 günde bir kısa klinik ziyaretlerinde dikkatle izlenir. Ultrason muayeneleri ile büyüyen foliküllerin sayısını ve boyutunu belirlerken ve kan östrojen ölçümleri de foliküllerin ve yumurtaların olgunluğunu yansıtır. Bu test sonuçları, uyarıcı hormon ilaçların dozundaki ayarlamaları yönlendirmek için kullanılır.
IVF sürecinin uyarılma evresi, adet döngüsünün başlangıcı ile doğal döngüdeki yumurtlama (yumurtanın salımı) arasındaki süreye benzer şekilde genellikle sekiz ila on iki gün sürer.
Büyüyen folikül grubu olgunluğa ulaştığında, uyarıcı hormonlarla tedavi sona erer ve yumurta gelişiminin son aşamalarını tamamlamak için bir “tetikleyici” ilaçlar ile enjeksiyon uygulanır.
Yaklaşık 36 saat sonra yumurtalar anestezi altında gerçekleştirilen ultrason ve özel cihazlar ile doğrudan yumurtalıklardan toplanır. Hastalar ağrı hissetmelerini önleyecek, ancak kendi başlarına nefes almalarına izin verecek kadar yatıştırılır. Süreç genellikle 10 – 15 dakika sürer ve sakinleştirici ilaçların çok kısa bir etki süresi olduğundan, çoğu hasta çok kısa sürede sonra klinikten ayrılabilir.
Yumurtalık foliküllerinden toplanan sıvılar hemen embriyoloji laboratuvarında incelenir ve içindeki yumurtalar embriyolog tarafından tanımlanır ve izole edilir.
Yumurta toplama işleminden belli bir süre sonra etrafında olan yapılar temizlenerek olgun bir yumurta olup olmadığının tayini embriyologlar tarafından yapılır.
Aynı gün, yumurtalara mikroskop altında sperm enjeksiyonu yapılır (ICSI). Daha sonra büyümelerini sağlayacak olan özel kaplara yerleştirilerek inkübatörlere bırakılarak takibi yapılır.
Ertesi sabah(Döllenmeden 18-20 saat sonra), sperm enjeksiyonu yapılan yumurtalardan kaç tanesinin başarılı bir şekilde döllendiğini belirlemek için mikroskop altında incelenir; tamamen olgunlaşmış yumurtaların ortalama% 60-80’inin döllenmesi beklenebilir.
Büyüyen embriyolar döllenmeden sonraki üçüncü günde tekrar incelenir, bu sırada normal olarak gelişen embriyolar gelişiminin bölünme aşamasındadır ve ortalama olarak 6-8 hücre içermesi beklenir. Yeterli sayıda yüksek kaliteli embriyo varsa, iki gün daha inkübatörlerde takip edilerek 5. güne gidilebilir. Bu aşamada, embriyodaki hızla artan hücre sayısı olmasıyla hücreler arası farklılaşma başlamaktadır.
Döllenmeden sonraki beşinci günde (bazen daha erken, üçüncü günde), mevcut embriyoların en iyisi, ultrason rehberliği altında rahim ağzı yoluyla, sedasyon veya herhangi anestezi gerektirmeyen tedavi ile doğrudan rahime aktarılarak transfer edilebilir.
Transfer sonrasında hormon destek tedavisi, embriyo transferinden 10 – 12 gün sonra hamilelik testi yapılana kadar devam eder. Hamileliği elde eden hastalar önce hamilelik hormonu (hCG) ölçümleri ile ve daha sonra yaklaşık 8 haftalık gebeliğe kadar (pozitif gebelik testinden 4 hafta sonra) haftalık ultrason muayeneleriyle yakından takip edilir.
Genel olarak, kadın doğurganlığı 20 ila 24 yaşları arasında zirve yapar ve daha sonra azalmaya başlar. Testisleri sürekli olarak sperm yapan erkeklerin aksine, kadınlar sahip olacakları tüm yumurtalarla doğarlar. Her adet döngüsünde, her biri bir yumurta içeren bir grup yumurtalık folikülü büyümeye ve olgunlaşmaya başlar ve her bir gruptaki sayı, kalan yumurta kaynağının toplam büyüklüğü azaldıkça zaman içinde yavaş yavaş azalır.
Sonuç olarak, genç kadınlarda yaşlı kadınlardan daha fazla folikülün büyümesi beklenebilir, bu nedenle bir IVF döngüsünde alınabilen yumurta sayısı yaşla birlikte azalır.
Tüp bebek tedavisinde bilinmesi gereken durumlardan bazıları;
- Büyüyen her folikül, yumurta içermeyebilir.
- Bir yumurta tamamen olgunlaşacak veya döllenecek değildir.
- Döllenmiş her yumurta bir embriyo olmayabilir ve büyümeye başlayan her embriyo gelişmeye devam etmeyebilir.
Genç kadınlarda, başarıyı elde etmek için daha az yumurtaya ihtiyaç vardır, çünkü her yumurtanın kalitesi ve gelişim potansiyeli yüksektir. Yaşlı kadınlarda, başarıya ulaşmak için daha fazla yumurta gerekir, ancak aynı zamanda büyümeye teşvik edilebilecek ve geri kazanılabilecek sayı daha azdır. Sonuç olarak, her bir IVF döngüsünde başarılı bir hamilelik elde etme olasılığı doğal olarak yaşla birlikte azalır.
Tüp bebek tedavisi sırasında yumurtalık uyarılmasına verilen yanıt, tedavinin optimize edilmesini sağlamak için dikkatle izlenmelidir. Bu izleme, gelişmekte olan yumurtalık foliküllerinin sayısını, boyutunu ve endometriyumun büyümesini gözlemlemek için ultrason muayenelerini içerir.
Ayrıca foliküllerin olgunluklarını değerlendirmeye yardımcı olan kan hormonu ölçümleri de yapılmaktadır.
