Hamilelikte amniyosentez, bu sürecinde anne ve bebeğin sağlık durumunun araştırılması amacıyla yapılan bir tarama testidir. Bunlardan bazıları bebekte herhangi bir genetik hastalık bulunup bulunmadığının incelenmesini amaçlar. Bebekte herhangi bir genetik hastalık şüphesinin bulunması, annenin daha önceden genetik hastalığı bulunan bir bebeğe hamile kalmış veya genetik bozukluğa sahip bir bebek dünyaya getirmiş olması gibi durumlarda yapılan tarama testi amniyosentez olarak adlandırılır.
Hamilelikte amniyosentez nedir?
Anne karnında bebeğin içerisinde bulunduğu sıvı olan amniyon sıvısından örnek alınması ile gerçekleştirilen amniyosentez ile kromozom bozukluğu, genetik hastalık veya enfeksiyon gibi durumlar teşhis edilebilir. Kısa süren ve düşük risk taşıyan bu işlem, anne ve bebek için tehdit olabilecek sağlık sorunlarının kesin teşhisine imkan tanıması amacıyla hekim tarafından gerekli görülmesi halinde hamilelere uygulanmalıdır.
Amniyosentez testi nedir sorusuna kısa bir yanıt olarak, hamile kadınlarda bebeğin içerisinde yüzdüğü sıvı olan amniyon sıvısından örnek alınması işlemi olduğu belirtilebilir. Amniyon sıvısının içerisinde bebeğin hücreleri yer alır. Bu nedenle bu sıvıdan alınan örneğin laboratuvar koşullarında incelenmesiyle birlikte pek çok hastalık teşhis edilebilir. Testin en sık yapılma nedeni kromozom bozukluğu şüphesi olsa da, genetik kökenli birçok hastalığın ve enfeksiyonların amniyosentez yoluyla teşhis edilebilmesi mümkündür.
Amniyon sıvısı veya amniyotik sıvı, rahim içerisinde bulunur. Bu sıvıdan örnek almak için ince bir iğne yardımıyla karından rahim içerisine girilir. Düşük oranda da olsa bazı riskler taşıdığından, kar zarar durumu göz önünde bulundurularak yalnızca hekim tarafından gerekli görülmesi halinde uygulanır.
Hamilelikte amniyosentez hangi durumlarda yapılır?
Amniyosentez, amniyotik sıvının fetal hücreler ve proteinler içermesi nedeniyle bir dizi hastalığın kesin olarak teşhis edilebilmesini sağlar. Bu nedenle amniyosentez yoluyla teşhis edilebilen hastalıklara ilişkin şüphe duyulması halinde bu teste başvurulur.
Dünya genelinde yapılan amniyosentez işlemlerinin çok büyük bir kısmı Down sendromu, Edward sendromu ve Patau sendromu gibi kromozom hastalıklarının araştırılması için yapılmaktadır. Bunun haricinde amniyosentezin yapılmasını gerektiren diğer durumlardan bazıları şunlardır:
- Bebeğin akciğerlerinin doğum için yeterli olgunlukta olup olmadığının araştırılması (Fetal Akciğer Testi)
- Fetal enfeksiyonların teşhisi
- Kan uyuşmazlığı ihtimalinin bulunması
- Amniyon sıvısının olması gerekenden fazla miktarda olması (polihidramniyoz) nedeniyle bir kısmının alınmasının gerekmesi
- Babalık testi
- Gebelik takibi sırasında yapılan ikili ve üçlü tarama testleri sonucunda kromozom anomalisi şüphesinin oluşması
- Anne yaşının 35’in üzerinde olması
- Annenin önceki bir hamileliğinde kromozom anomalisi, nöral tüp defekti gibi durumların söz konusu olması
- Ultrason sonucunda normal dışı bulgulara rastlanılması
- Akraba evliliği veya ailede kistik fibrozis, orak hücre anemisi, kas distrofisi gibi bir genetik hastalığın bulunması
Amniyosentez, yalnızca belirli hastalıkların teşhis edilmesinde kullanılan bir tarama testidir. Yarık dudak, yarık damak ve daha farklı birçok doğumsal hastalık söz konusu olup bunların amniyosentez yoluyla tespit edilebilmesi mümkün değildir. Bu tarz hastalıkların bazıları yalnızca ultrason görüntüleri ile tespit edilebilirken bir kısım genetik hastalığın ise gebelik döneminde teşhis edilebilmesi mümkün değildir.
Hamilelikte amniyosentez nasıl yapılır?
Amniyosentez işlemi için hasta sağlık profesyonelleri tarafından bilgilendirilir. İşlemin nasıl ve neden gerçekleştirileceği ile riskler hakkında bilgi verildikten sonra hastanın yasal onayı alınır. Hamileliğin 20. haftasından önceki bir haftada yapılan amniyosentez işlemi öncesinde rahimin desteklenmesi açısından hastanın mesanesinin dolu olması gerekir. 20. haftadan sonra yapılan işlemlerde ise delinme olasılığının minimuma indirilebilmesi açısından mesane boş olmalıdır.
İşlemi yapacak olan hekim tarafından ultrason yardımıyla bebeğin konumu tespit edilmelidir. Bunun için annenin sedye üzerine sırt üstü uzanması ve karnını açması istenir. Karın üzerine ultrason jeli sürülür ve bebek görüntülenir. Bu işlemin tamamlanmasının ardından karın bölgesi antiseptik solüsyon ile temizlenir ve amniyosentez işlemine geçilir.
İşlem sırasında küçük bir rahatsızlık hissi oluşur, bu nedenle genellikle anestezi uygulanmaz. Ultrason eşliğinde amniyosentez iğnesi olarak da adlandırılan bir şırınga yardımıyla karından rahim içerisine giriş yapılır ve yeterli miktarda amniyosentez sıvısı alınır. Alınması gereken sıvının miktarı gebelik haftasına göre belirlenir.
İşlem sırasında anne hareketsiz bir şekilde yatmalıdır. İğnenin girişi ile karında batma hissi ve rahimde kramp hissedilebilir. Çok kısa süren bu işlem iğnenin çıkarılması ile son bulur. Alınan sıvı, incelenmek üzere ilgili laboratuvara gönderilir. Testin yapılma amacına göre sonuçlar birkaç gün sonra alınabileceği gibi özellikle detaylı genetik amniyosentezlerde bu süreç 2-3 haftaya kadar uzayabilir.
İşlem sonrasında hastanın az miktarda pelvik ağrı veya kramp hissetmesi, hafif vajinal kanamasının olması olağandır. Amniyosentez yaptıranlar için hekim tarafından birkaç gün istirahat edilmesi, cinsel aktiviteden ve egzersizden kaçınılması önerilebilir.
Sağlıklı günler dileriz 😊
