Zeytinyağını tam zeytinin öğütülmesinden veya preslenmesinden dışarı sızan yağın toplanmasıyla elde edilir. Zeytinyağını her türlü yemekte kullanabilirsiniz. Yemekler pişirilebilir, ekmek, makarna veya salataların üzerine gezdirebilir veya fırınlanmış ürünlerde malzeme olarak da kullanabilirsiniz. Hepsinden iyisi, bir çok sağlık yararı da bulunur.
Zeytinyağı, Akdeniz diyetinin önemli bir bileşenidir. Antioksidan bakımından zengindir. İçerdiği ana yağ, uzmanların sağlıklı bir yağ olarak kabul ettiği tekli doymamış yağ asitleridir. Şimdi gelin zeytinyağının faydalarına daha yakından bakalım.
Zeytinyağındaki antioksidanlar, vücudu bir dizi sağlık durumuna ve hastalığa yol açabilecek hücresel hasarlardan korumaya yardımcı olabilir. Sızma zeytinyağının acı bir tadı vardır, ancak en az işlemden geçirildiği için diğer türlere göre daha fazla antioksidan içerir.
Zeytinyağı nedir?
Zeytinyağı, zeytin ağacının meyvesi olan zeytinden elde edilir. Zeytin, Akdeniz bölgesinin geleneksel bir mahsulüdür. İnsanlar bütün zeytini sıkarak zeytinyağı yaparlar. Zeytinyağı aslen Akdeniz’den gelmiştir, ancak bugün dünya çapında popülerdir.
Zeytinyağı, yemek pişirme, kozmetik, ilaç, sabun ve geleneksel lambaların yakıtı olarak kullanılabilir. Genellikle zeytin, zeytinyağında veya tuzlu suda muhafaza edilir. Kahvaltıların vazgeçilemezi zeytin, bütün veya doğranmış olarak yenilebileceği gibi pizza ve diğer yemeklere de eklenebilir. Hatta bazı insanlar zeytinyağını tıbbi amaçlar için kaşıkla tüketirler.
Zeytinyağının faydaları
Zeytinyağının sağlığa yararları üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Mevcut en kaliteli yağ olan sızma zeytinyağı, serbest radikal adı verilen moleküllerin neden olduğu hücresel hasarı önlemeye yardımcı olan antioksidanlar açısından zengindir.
Serbest radikaller, metabolizma ve diğer işlemler sırasında vücudun ürettiği maddelerdir. Antioksidanlar serbest radikalleri etkisiz hale getirir. Çok fazla serbest radikal oluşursa, oksidatif strese neden olabilirler. Bu, hücre hasarına yol açabilir ve belirli kanser türleri de dahil olmak üzere birçok hastalığın gelişiminde rol oynayabilir.
Zeytinyağı ve kardiyovasküler sistem
Zeytinyağı, Akdeniz diyetindeki ana yağ kaynağıdır. Bu beslenme stilini tüketen kişiler, diğer beslenme stillerini izleyenlere kıyasla, kardiyovasküler hastalıklardan ölme olasılığının daha düşük olması da dahil olmak üzere daha yüksek bir yaşam beklentisine sahip olabiliyorlar.
Bir çalışmada, zeytinyağı veya fındık veya az yağlı bir diyetle Akdeniz diyeti tüketen insanlar arasındaki kardiyovasküler olayların sayısını karşılaştırılmıştır. Akdeniz diyetini, zeytinyağı veya kuruyemiş ile tüketen kişiler, düşük yağlı diyet uygulayanlara göre daha düşük kardiyovasküler hastalık görülme sıklığına sahiptirler.
Bu çalışmalar ışığında uzmanlar, kardiyovasküler hastalık ve iltihap riskini azaltmak için her gün yaklaşık 20 gram veya iki yemek kaşığı sızma zeytinyağı tüketilmesini önermektedir.
Bir diğer çalışmanın sonuçları ise, sızma zeytinyağındaki antioksidanların kardiyovasküler hastalık, ateroskleroz, felç, beyin disfonksiyonu ve kanserden koruma sağlayabileceğini öne sürmüştür.
Metabolik sendrom
- Metabolik sendrom, obezite, yüksek tansiyon ve yüksek kan şekeri seviyeleri dahil olmak üzere hastalık riskini artıran bir grup risk faktörü ile karakterize edilen bir durumdur.
Uzmanlar, Akdeniz diyetindeki zeytinyağının, iltihaplanma, kan şekeri, trigliseritler (kandaki yağlar) ve düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) bir diğer adıyla kötü kolesterol gibi metabolik sendrom özelliklerini iyileştirebileceği sonucuna varmıştır. Aksine, yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) diğer adıyla iyi kolesterol seviyelerini artırdığı görülmektedir.
Depresyon riski ve zeytinyağı
- Sızma zeytinyağındaki bileşenlerin sinir sistemini korumaya yardımcı olabileceğini ve depresyon ve anksiyete tedavisinde yararlı olabileceği düşünülmektedir.
İki yıl önce bilim adamları, hızlı yiyeceklerde ve hazır pişmiş ürünlerde bulunan sağlıksız bir yağ olan trans yağları yiyenlerin, zeytinyağı gibi doymamış yağları tüketenlere göre depresyona girme olasılığının daha yüksek olduğuna dair kanıtlar buldular.
Zeytinyağı ve kanser riski
- Bazı araştırmalar, zeytinyağındaki maddelerin meme kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabileceğini öne sürdü, ancak tüm bulgular bunu doğrulamamaktadır.
2019 yılında yayınlanan araştırmaya göre zeytinyağı, kolorektal kanseri önlemeye yardımcı olabilecek maddeler içermektedir. Laboratuvar testleri, zeytinyağındaki antioksidanların vücudu iltihaplanma, oksidatif hasar ve epigenetik değişikliklerden korumaya yardımcı olabileceğine dair kanıtlar ile sonuçlanmıştır.
Alzheimer hastalığı
- Bazı bilim insanları, diyete sızma zeytinyağının dahil edilmesinin Alzheimer hastalığını önlemeye yardımcı olabileceğini öne sürmektedir. Bunun nedeni beyindeki kan damarları üzerindeki koruyucu etkisinden kaynaklanmaktadır.
Yakın zamanda gerçekleşen bir diğer çalışmada ise, oleokant bakımından zengin sızma zeytinyağı tüketmenin Alzheimer’ın ilerlemesini yavaşlatmaya veya durdurmaya yardımcı olabileceğini öne sürmüştür. Oleocanthal, sızma zeytinyağında oluşan fenolik bir bileşiktir.
Zeytinyağının mucizevi yararlarından sizlerde faydalanmak istiyorsanız, günlük diyetinize zeytinyağını eklemeyi ihmal etmeyin. Sağlıklı günler dileriz ?
