Hamile olan ve doğum yapan kadınların içinde bulunduğu bu özel durum nedeniyle bazı hakları vardır. Kadın ve bebeklerin beden ve ruh sağlığı için hamilelik ve doğum sonrası dönem çok önemlidir. Bu dönemde devletler bazı kanun ve haklar sağlarlar. Birçok gelişmiş ülke bu hakların kapsamını kademeli olarak genişletmektedir. Ülkemizde bu özel dönemde kadınların refahını artırabilecek bir takım haklar vardır.
Hamile işçi hakları
Çalışan hamile kadınların kanunla korunan haklarını anlamak ve işverenden talepte bulunmak önemlidir. Kadınların hamilelik ve doğum sırasında haklarını savunmaları doğaldır.
İş Kanunu’na göre hamile çalışan kadın hakları şöyle sıralanabilir:
- 4857 sayılı İş kanunu 74. maddesi uyarınca kadın işçilerin doğumdan önce 8, doğumdan sonra 8 olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Bu süre ücretli izin olarak nitelendirilir. Erken doğum yapılması halinde doğumdan önce kullanılamayan izinler, doğumdan sonra kullanılır.
- Buna ek olarak kadın işçinin talebiyle, 16 haftalık yasal doğum izninin tamamlanmasından sonra işverenin 6 aya kadar ücretsiz izin vermesi gerekir.
- Belirtilen sürelere işverenin itiraz hakkı bulunmamaktadır.
- Bu haklardan yararlanmak için belirli bir süre çalışma koşulu bulunmamaktadır.
- Çoğul gebeliklerde ikiz, üçüz fark etmeksizin doğumdan sonraki 8 haftalık süreye 2 hafta daha eklenerek toplamda 18 haftalık ücretli izne sahip olur.
- Gebe olan kadın günde yedi buçuk saatten fazla ve gece çalıştırılamaz.
- Sağlığı açısından daha hafif işlerde çalıştırılmaya başlanan kadının ücretinde kesinti yapılamaz.
İşyerine hamilelik bildirimi
Kadınlar hamilelik iznini kullanmaları için işverenlerini bilgilendirmelidir. Hamileliği öğrendikleri günden itibaren hazırladıkları doktor raporunu bildirerek bu hakkını kullanmaya başlayabilirler.
Sigortalı kadın işçi doğum izni uzatılabilir mi?
Kadınlar, doktorun izniyle doğumdan sonraki 8 haftalık tatil süresince doğum öncesi kontroller için 5 haftayı kullanabilirler. Ancak kalan üç haftalık tatilin doğumdan önce alınması gerekmektedir. Bunun için kadının rapor alması gerekir.
Süt izni
1 yaşından küçük bebeği olan sigortalı çalışan kadınlar için günlük doğum izni 1,5 saattir. Bu tatil, işten erken ayrılmak veya geç gelmek suretiyle kullanılabilir. Ancak bu kadının seçimine bağlıdır. Bebeklerin sağlıklı büyümesi için anne sütü çok önemlidir. Kadınlar işte çalışırken bebeklerini emzirmek zorundadır.
Bu nedenle çalışan annelerin sağım becerileri gibi bilgilere hakim olmaları çok önemlidir. Ayrıca anne sütünün saklama koşulları bebeğiniz için çok değerlidir ve bu da çok önemlidir. Anne sütü saklama poşetleri kullanarak emzirilen bebekler, onları sağlıklı ve taze tutmak için kullanılabilir.
Gebe kadının işten çıkarılması
Kadınların hamilelik nedeniyle işten çıkarılma haklarının bir kısmını bilmeleri önemlidir.
- Gebelik nedeniyle işten çıkarılmada sahip olunan haklar;
- Kıdem tazminatı,
- İhbar tazminatı
- İşe iade hakkı,
- İşçilere eşit davranma ilkesine aykırılık sebebiyle tazminat
gibi haklardır.
Hamileyken çalışmak: işle ilgili önlemler alma
Bazı çalışma ortamları, özellikle erken doğum riski altındaysanız, gebelik sırasında komplikasyon riskini artırır. Örneğin:
- Zararlı maddelere maruz kalma
- Yoğun çalışma saatleri
- Uzun süre ayakta kalma
- Ağır kaldırma
- Aşırı gürültü
- Örneğin büyük makinalardan gelen yoğun titreşim
- Yüksek stres
- Soğuk çalışma ortamı
Ayrıca, hamileliğin ilerleyen aşamalarında çeviklik ve iyi denge gerektiren faaliyetler zorlaşabilir. Bu koşullardan herhangi biriyle ilgili endişeleriniz varsa lütfen doktorunuza danışınız. Özel önlemler almanız veya görevleri değiştirmeniz gerekip gerekmediğine birlikte karar verebilirsiniz.
Rahat olmak
Gebeliğiniz ilerledikçe, günlük aktiviteleriniz (oturma ve ayakta durma gibi) zorlaşabilir. Yorgunlukla baş etmek için kısa ve sık dinlenmeyi ihmal etmeyin. Birkaç saatte bir yürümek kas gerginliğini azaltabilir ve bacakların ve ayakların şişmesini önlemeye yardımcı olabilir. Aşağıdaki diğer yöntemleri de deneyebilirsiniz:
Oturma duruşu: Ayarlanabilir kolçaklar, sabit sandalyeler, minderler ve alt sırt desteği, özellikle kilonuz ve duruşunuz değiştiğinde uzun süre oturup dinlenmenizi sağlayabilir. Sandalyeniz ayarlanabilir değilse, lütfen geçici bir şey ayarlayın. Sırtınıza daha fazla destek sağlamak için küçük yastıklar veya minderler kullanın.
Ayakta durmak: Uzun süre ayakta durmak bacaklarda kan birikmesine neden olarak ağrıya veya baş dönmesine neden olabilir. Bu durum size de baskı uygulayabilir. Uzun süre ayakta durmanız gerekiyorsa, bir ayağınızı yaslanabileceğiniz (küçük bir sandalye veya kutu) ve bacaklarınızı sık sık değiştirip daha fazla dinlenebileceğiniz bir yere koyun. İyi bir taban desteğine sahip rahat ayakkabılar giyin. Ayrıca yastıklı çorap giymeyi de düşünebilirsiniz.
Sağlıklı günler dileriz ?
