Ülkemizde son yıllarda yaşanan büyük depremler, birçok insanın hayatını kaybetmesine ve maddi zarara uğramasına neden oldu. Depremde hasar gören veya yıkılan binaların sorumluluğu kimdedir? Bu sorunun cevabını arayan vatandaşlar, müteahhitlerin hukuki ve cezai sorumluluğunu merak ediyor. Annelik Yolunda ailesi olarak bu konuda Av. Berk Efe Güçel‘den aldığımız bilgilere dayanarak bu yazımızda, depremde yıkılan veya hasar gören binalarda zarar müteahhide rücu edilebilir mi, bunun için hangi şartların oluşması gerektiği ve arsa sahiplerinin hakları nelerdir gibi konulara değineceğiz.
Müteahhidin Cezai Sorumluluğu
Müteahhidin hukuki sorumluluğunun yanında cezai sorumluluğu da bulunabilir. Depremde yıkılan veya hasar gören binalarda müteahhidin kusuruyla insanların ölümüne veya yaralanmasına neden olmuşsa bu durumda müteahhit taksirle öldürme veya yaralama suçundan ceza alabilir.
Bir kimseyi taksirle öldürmenin cezası, Türk Ceza Kanunu’nun 85. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;
(1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Taksirle Yaralama Suçu ve Cezası
Taksirle yaralama suçu ve cezası, 5237 sayılı TCK’nın 89. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:
(1) Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
Fiilin birden fazla kişinin yaralanmasına neden olması halinde, altı aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Taksirle yaralama suçunun soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır. Ancak, birinci fıkra kapsamına giren yaralama hariç, suçun bilinçli taksirle işlenmesi halinde şikâyet aranmaz.
Müteahhidin cezai sorumluluğunun doğması için de kusurlu olması gerekir. Kusur, kişinin davranışında dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık olmasıdır. Müteahhit binayı yaparken gerekli teknik ve idari kurallara uymamışsa, malzemeden çalmışsa, denetim yapmamışsa veya ruhsatsız inşaat yapmışsa bu durumda kusurlu sayılabilir.
Müteahhidin cezai sorumluluğunu belirlemek için savcılık tarafından bir soruşturma açılır ve mahkeme tarafından bir karar verilir. Mahkemenin kararı kesinleştikten sonra müteahhit hakkında verilen ceza infaz edilir.
Arsa Sahiplerinin Seçimlik Hakları
Arsa Sahiplerinin Seçimlik Hakları
Türk Borçlar Kanunu’nun 475. maddesine göre arsa sahiplerinin üç adet seçimlik hakkı vardır:
- Kusurun giderilmesini isteme: Eğer deprem sonrasında ortaya çıkan kusur giderilebilecek türdense arsa sahipleri bu kusurun giderilmesini müteahhitten talep edebilirler. Ancak kusurun giderilmesi (binanın yeniden inşası gibi) aşırı bir masraf gerektiriyorsa bu durumda arsa sahiplerinin kusurun giderilmesini talep etme hakları bulunmayabilir.
- Bedel iadesi: Arsa sahipleri için bir diğer alternatif ise ortaya çıkan kusurdan ötürü müteahhide ödenen bedelin belirli bir oranda iade edilmesidir. Örneğin dairelerinden biri kullanılmaz hale gelen arsa sahibi bu dairenin bedelinin iadesini talep edebilecektir ya da arsa sahibi kusuru düzeltmek için kendisi yaptığı masrafları talep edebilecektir.
- Sözleşmeden dönme: Arsa sahiplerinin son seçeneği ise sözleşmeden dönmektir. Bu durumda arsa sahipleri eseri müteahhide iade eder ve ödedikleri bedeli geri alırlar. Ancak sözleşmeden dönme hakkının kullanılabilmesi için kusurun eserin tamamını ilgilendirmesi ve eserin kullanımını önemli ölçüde etkilemesi gerekir.
Arsa sahiplerinin bu seçimlik haklarından birini kullanmak için zamanaşımı süresine dikkat etmeleri gerekir. Türk Borçlar Kanunu’nun 479. maddesine göre ayıba karşı tekeffül sorumluluğu beş yıl içinde zamanaşımına uğrar. Bu süre teslim tarihinden itibaren başlar. Ayıp, ağır kusur ya da hile ile gizlenmişse zamanaşımı hükümleri uygulanmaz.
DİKKAT!
Bu durumlarda sürecin doğru yönetilmesi ve hak kaybı yaşamamanız için doğru noktalardan hukuki destek almanızı öneririz.
Bilgi ve hukuki içerik desteği için;
@gucelhukuk (@av.berkefegucel )’e teşekkür ederiz.
